Deze week vond de belangrijkste migratievergadering in jaren plaats. De Europese Raad boog zich over de asielcrisis in meerdere Lidstaten en zocht naar oplossingen.
Hoe verliep die? Wat viel me op? En wat moet u best weten?
Mijn analyse in 10 punten:
1/ Eigenlijk willen de Oost-Europese landen liever niet te veel over migratie praten. Ze hebben geen probleem (wel veel Oekraïense vluchtelingen, maar dat zijn buren/bloedbroeders) en voor hun telt sinds vorig jaar maar één zaak: Oekraïne en de angst voor/wraak tegen Rusland. Alle andere debatten moeten hieraan ondergeschikt zijn. Ze zijn als de dood voor een ondergesneeuwde, aanslepende oorlog aan hun buitengrens. Het bezoek van Zelensky vormde dan ook de perfecte aanleiding om de publieke focus daar terug op te krijgen. Het aansluitende migratieoverleg verloor zo veel van haar kracht en prestige. Plan gelukt.
2/ Europa blijft diep verdeeld over dit thema. Oost-Europa heeft momenteel geen probleem en wil zero asiel, net als Scandinavië. Zuid-Europa moet veel asylanten opvangen, maar niet definitief. Iedereen reist – al dan niet met het nodige duwtje in de rug – door. Het enige probleem situeert zich in West-Europa. Geen toeval dat het Nederland en België waren die zo aandrongen op agendering.
3/ Zoals wel vaker verengt een breed debat zich tot één issue: bouwen we langere tafels of hogere hekken? En als we hekken bouwen, wie betaalt de factuur? De Lidstaten of de EU?
4/ De Europese Commissie olv de groenlinkse Zweedse migratiecommissaris Johansson weigert al jaren om fysieke barrières (hekken of muren) te financieren. Zij verkiest samen met haar ‘baas’, de blinde ‘Wir schaffen das’-aanhangster Ursula Von der Leyen, dogmatisch voor langere tafels. Pijnlijk is wel dat haar eigen land sinds de verkiezingen brak met deze opengrenzenhouding. Rechts won voor het eerst de Zweedse verkiezingen en bestuurt het land met de minderheidssteun van radicaalrechts en een strenge veiligheids- en migratieaanpak, De groenlinkse Johansson is een keizerin zonder kleren nu Zweden ook nog voorzitter is van de Unie en Zweeds-rechts de Europese agenda domineert en de toon bepaalt.
5/ Terwijl de Europese Commissie tegen de bouw van hekken en haar EU financiering is, is de Europese Raad veel genuanceerder. Raadsvoorzitter Charles Michel is 100% voor. Het is een publiek geheim dat hij en Von der leyen niet door één deur kunnen (cfr het stoelenincident bij president Erdogan). Hij zag zijn kans schoon om het verschil tussen de realistische Raad van verkozen regeringsleiders en de dromerige, naïeve Europese Commissie met haar onverkozen commissarissen, extra in de verf te zetten. De Bulgaarse premier eiste immers de agendering en stemming over het bouwen van een hek tussen zijn land en Turkije en haar (gedeeltelijke) Europese financiering. Michel sprong als een lynx op het dossier.
6/ Michel plaatste zo zijn liberale collega Alexander De Croo in een moeilijke positie. Want hoewel MR en Open VLD voor hekken zijn, is de Vivaldi regering veel te links van DNA om hierover een standpunt in te kunnen nemen. Vooruit, PS, Ecolo en Groen weigeren pertinent elke vorm van fysieke barrières aan de buitengrenzen. Gevolg: geen Belgisch standpunt en afgang voor de Premier. Hij probeerde zijn vel te redden door ‘de plat’ te vergroten en te beweren dat het over veel meer gaat, maar geen mens die hem gelooft.
7/ Heel bijzonder is de positie van Vooruit in dit debat. De rode woordvoerder in de Kamer, Ben Segers zegt voor de bouw van hekken te zijn, terwijl Vooruit in de regering 100% tegenstander is. Ze vroegen zelfs de ‘speaking notes’ van premier De Croo op om zeker te zijn dat hij er op de Europese Raad achter gesloten deuren toch niet stiekem voor zou pleiten. Deze januskophouding (op TV rechtse praatjes verkopen, maar achter de schermen kleinlinkse standpunten innnemen) werkt zodanig op de zenuwen van De Croo dat hij hen publiek terecht wees: ‘dubbelzinnig en onwerkbaar’ noemde hij de positie van Vooruit in De Morgen. Herinner u ook dat Rousseau eerst tegen de hoofddoek was en dan plots voor. Typisch en het werkt steeds meer op de zenuwen.
8/ Wat is nu het eindresultaat? Wel, niet veel, eigenlijk is er enkel afgesproken dat er betere dataverzameling komt van de situatie in de opvangcentra aan de buitengrenzen. Trends moeten zo sneller in kaart gebracht worden. Een lege doos. Daarnaast zal er ook beter toegezien worden op de Dublinregels die asielzoekers verplicht hun asielaanvraag behandeld te zien in het eerste land van aankomst. Maar ook dat is niet meer dan een zoveelste loze belofte.
9/ En wat dan met de hekken aan onze Europese buitengrenzen? Lees even de conclusie mee: “De Europese Raad roept de Commissie op om maatregelen van lidstaten te financieren die rechtstreeks bijdragen tot de controle van de EU-buitengrenzen, zoals pilootprojecten op het vlak van grensbeheer, net als tot de verbetering van de grenscontrole in belangrijke landen langs transitroutes naar de Europese Unie”
Er komt dus een ‘pilootprojectje’. En de Europese Commissie moet er werk van maken, maar is helemaal tegen. Kortom, dat wordt niks. Een zoveelste sof.
10/ Ken je het Europese Migratiepact nog? Dat groot aangekondigde Pact was het belangrijkste werkstuk van deze Europese Commissie. Vier jaar later staan we – op wat details na – nog nergens. Toch blijft het de ambitie om voor de Europese verkiezingen met iets te landen. Staatssecretaris Nicole De Moor trekt mee aan die kar want België is voorzitter van de EU volgend jaar en ze hoopt hiermee te kunnen scoren in de publieke opinie zo vol in verkiezingscampagne ‘24. In het weekendinterview dat ik met haar had voor De Morgen licht ze een tipje van de sluier. Ze wil alle migranten gedurende vijf dagen vasthouden aan de buitengrenzen van de EU om hen snel te kunnen screenen. Ook kinderen, zwangere vrouwen, niet-begeleide minderjarigen… ik vroeg haar tijdens het dubbelinterview wel drie keer of dat opsluiten een regeringsstandpunt is en hoe je meer dan anderhalf jaar nodig hebt om een Belgische asielbeslissing te nemen, maar dat op vijf dagen kan aan de buitengrens. Geen antwoord gekregen.
We blijven het opvolgen.
📷 Tim Dirven
Theo tuurt naar Vlaanderen en de wereld 